Nutri-score: co to jest i jak działa system certyfikacji żywności?
Być może podczas zakupów nie raz natknąłeś się na oznakowanie produktu w postaci ciągu liter od A do E w kolorach od zielonego do czerwonego. To właśnie jest nutri-score – skala wartości odżywczej. Dowiedz się, jak ją odczytywać, a łatwiej będzie ci dokonać wyboru zdrowej żywności.
NUTRI-SCORE – CO TO JEST?
Nutri score zostało zaproponowane przez francuskich naukowców jako jedna z ośmiu etykiet żywieniowych funkcjonujących na rynku[1]. Od 2017 roku znajduje zastosowanie we Francji, a od niedawna również w dziewięciu innych państwach europejskich, w tym: Belgii, Szwajcarii, Niemczech, Luksemburgu, Holandii oraz w Polsce. Ma charakter dobrowolny, co oznacza, że producent sam decyduje o tym, czy chce oznaczyć nim swoje wyroby. Wielu z nich się na to decyduje, bo to realna pomoc dla konsumentów w zakupie najzdrowszych produktów.
W przeciwieństwie do większości oznaczeń, nutri-score znajduje się zawsze na przodzie produktu. Składa się z pięciu początkowych liter alfabetu: A, B, C, D i E. Dodatkowo, każdej z nich odpowiada określony kolor: zielony, jasnozielony, żółty, pomarańczowy i czerwony. Poprzez uwydatnienie danej litery skala w czytelny i uproszczony sposób wskazuje ogólną wartość żywieniową oraz zalecaną częstotliwość spożycia[2].
Jednak uwaga: dotyczy to wyłącznie wyrobów pakowanych, które zawierają informację o zawartości składników odżywczych. Wyłączone są z tego jedynie produkty przeznaczone dla niemowląt, małych dzieci oraz osób chorych. Sprawdźmy, jak to działa w praktyce.
JAK ODCZYTYWAĆ OZNAKOWANIE PRODUKTU NUTRI-SCORE?
Projekt oznaczenia na produktach ma dość intuicyjny charakter. Możliwe, że nawet nie znając dobrze jego zasad, domyślasz się, co kryje się za poszczególnymi literami.
Na przykład odcienie zielonego na tle liter A i B kojarzą się pozytywnie, sugerują więc wysoką wartość odżywczą. Rzeczywiście – żywność z tymi etykietami stanowi ważny element diety, a co za tym idzie – powinna być spożywana jak najczęściej. Zwykle na początkowej skali nutriscore sytuują się wyroby warzywne, np. warzywa na patelnię Hortex.
Literą C na żółtym tle oznacza się artykuły spożywcze, które zaleca się w umiarkowanych ilościach. Natomiast oznakowanie produktu literą D na pomarańczowym tle lub E na tle czerwonym wskazuje na jego niewielką wartość żywieniową. Taka żywność zawiera takie składniki, jak: sól, cukier, tłuszcze nasycone. Dlatego warto zadbać o to, aby pojawiała się w codziennym jadłospisie możliwie rzadko i w niewielkich porcjach. Mowa tu głównie o bardzo tłustym czy wysoko przetworzonym pożywieniu, np. słodyczach. Choć nie jest to regułą, bo system nie uwzględnia stopnia przetworzenia pokarmów.
NA CZYM POLEGA KLASYFIKACJA ŻYWNOŚCI WEDŁUG NUTRI-SCORE?
O tym, jaka litera znajdzie się na opakowaniu danego produktu, decyduje wynik prostego działania matematycznego. Francuscy naukowcy przy tworzeniu skali oparli się na tzw. punktacji Rayner’a, czyli naukowej metodzie oceny wartości odżywczej produktów. Uwzględnia ona zarówno zalecane, jak i niewskazane w diecie składniki.
W systemie nutri-score produkt otrzymuje punktację za ich obecność w porcji 100 g lub 100 ml. Klasyfikacja żywności – za wyjątkiem napojów, tłuszczów, olejów oraz serów – odbywa się zawsze tą samą metodą[3].
Produktowi przyznaje się od 0 do 10 punktów za: liczbę kalorii, cukry, tłuszcze nasycone i sód pochodzący z soli. Im większa jest ich zawartość, tym więcej punktów trafia na konto danego wyrobu. Natomiast za korzystne dla zdrowia składniki, np. błonnik pokarmowy, białko, warzywa, owoce, orzechy, produkt może otrzymać od 0 do 5 punktów w zależności od ich ilości.
Po ustaleniu ile punktów należy się każdemu z tych elementów, sumuje się punktację w pierwszej i drugiej kategorii. Następnie od pierwszej wartości odejmuje się tę drugą. Otrzymany wynik pokazuje, w jakim miejscu na skali nutri score sytuuje się dane pożywienie. Im rezultat jest niższy, tym wyższa jest pozycja produktu. Prezentują to zakresy liczbowe dla poszczególnych liter:
- A – od -15 do -1
- B – od 0 do 2
- C – od 3 do 10
- D – od 11 do 18
- E – od 19
DLACZEGO WARTO ZWRACAĆ UWAGĘ NA NUTRI-SCORE?
Tak opracowany system jest uniwersalny i obiektywny. A dzięki prostemu i przejrzystemu układowi graficznemu staje się jeszcze bardziej użyteczny jako wsparcie w dokonywaniu świadomych wyborów żywieniowych.
Długa tabela wartości odżywczych produktów spożywczych umieszczana z tyłu opakowań dla wielu konsumentów bywa nieczytelna i mało zrozumiała. Przez to muszą oni wybierać pożywienie intuicyjnie, nie mając pewności, czy przysłuży się ich zdrowiu. Gdy jednak na froncie opakowania znajduje się skala nutri-score, wystarczy rzut oka, aby zorientować się o jego wartości.
JAK WYKORZYSTAĆ NUTRI-SCORE PODCZAS ZAKUPÓW?
Dzięki oznaczeniu bez konieczności analizowania etykiety możesz porównać ze sobą wyroby z tej samej kategorii i wybrać ten, który jest korzystniejszy dla zdrowia. Z taką czytelną pomocą szczegółowa wiedza na temat wartości odżywczych nie jest potrzebna, aby wprowadzić zdrowe nawyki dietetyczne.
W niektórych przypadkach może się jednak przydać. Niektórzy eksperci wskazują bowiem, że uproszczony charakter nutri score powoduje często niezrozumiale wysokie lub niskie oznaczenia na produktach. Jeżeli masz co do tego wątpliwości – zawsze możesz zajrzeć do tabeli wartości odżywczych, która znajduje się w tyle opakowania.
Miej przy tym świadomość, że system klasyfikacji żywności nie wyklucza z diety żadnych pokarmów. To, że dany wyrób jest oznaczony jako D lub E, wcale nie sugeruje, aby całkowicie z niego zrezygnować. Spożywaj go jednak z umiarem, dbając o to, aby w diecie dominowała żywność z zieloną etykietą.
GDZIE ZNAJDZIESZ OZNACZENIA NA PRODUKTACH NUTRI-SCORE?
System nutri score w Polsce działa dopiero od 2020 r. Dlatego jego logo znajduje się póki co tylko na wybranych produktach, np. marki Hortex.
Czytelną etykietę znajdziesz w lewym dolnym rogu opakowań m.in. pojedynczych warzyw mrożonych (np. szpinaku) oraz warzywnych mieszanek (np. brokuła i kalafiora). Nie wyczytasz z niej co prawda, że nasze produkty są zbierane w szczycie sezonu i od razu mrożone, dzięki czemu zachowują niezbędne składniki odżywcze. Nie dowiesz się, że po ugotowaniu warzywa smakują świeżo i przyjemnie pachną, tak jakby były przyrządzone tuż po zebraniu. Z pomocą nutri-score zyskujesz jednak przekonanie, że mrożonki Hortex korzystnie wpłyną na twoje zdrowie.
Uzyskały one najwyższą notę A, bo mają czysty skład z niską zawartością tłuszczu i kalorii. Natomiast obecność soli czy cukru wynika tylko z naturalnego występowania tych składników w warzywach.
DLACZEGO NUTRI-SCORE?
Tak intuicyjne oznakowanie produktu wspiera cię w konstruowaniu zdrowego jadłospisu. Nam pomaga natomiast w realizowaniu misji promowania zdrowych nawyków żywieniowych. Oferując wartościowe mrożone warzywa i owoce, tworzymy możliwości wyboru smacznej, dobrej dla organizmu żywności. Nutri-score to potwierdza.
To jednak niejedyny powód, dla którego Hortex oraz wielu innych europejskich producentów oznacza swoje produkty za pomocą francuskiej etykiety. Międzynarodowa Agencja Badań nad Rakiem (IARC) działająca przy WHO wskazuje na jego bezdyskusyjną przewagę oraz potwierdzoną naukowo skuteczność. W swoim raporcie organizacja nie tylko uznała system za godne zaufania narzędzie pomagające konsumentom wybierać zdrowszą żywność. Zasugerowała również, że jego przyjęcie w Europie mogłoby pomóc zmniejszyć ryzyko chorób niezakaźnych, w tym raka[4].
Jej opinii wtórują rekomendacje Komisji Europejskiej, organizacji zajmujących się sprawami konsumenckimi (np. UFC Que Choisir czy TestAchats) oraz samych konsumentów.
Nutri-score pokazuje, że komponowanie zdrowej diety nie musi być już wyzwaniem. Zwracaj uwagę na front opakowań, szukaj kolorowego logo i wybieraj świadomie z korzyścią dla zdrowia.
[1] https://www.santepubliquefrance.fr/determinants-de-sante/nutrition-et-activite-physique/articles/nutri-score
[2] Tamże
[3] Tamże
[4] https://www.iarc.who.int/news-events/nutri-score/
